Ekspert nie ma złudzeń: Trump nie zakończy wojny na Ukrainie. Putin nadal wierzy w zwycięstwo

Rosja nie porzuciła swoich imperialnych ambicji, a Donald Trump – mimo obietnic – nie ma ani narzędzi, ani woli politycznej, aby zakończyć wojnę na Ukrainie. Dr Daniel Szeligowski, główny analityk ds. Ukrainy w PISM, rozmawia z „Super Expressem” o tle konfliktu, roli USA, Europy i potencjalnym scenariuszu zawieszenia broni.

Putin nie zmienia celów – wojna trwa pomimo niepowodzeń

„Super Express”: – Wojna na Ukrainie trochę zniknęła z naszego radaru w trakcie kampanii wyborczej. Gdzie jesteśmy dzisiaj po trzech i pół miesiącach prób Donalda Trumpa, by zaprowadzić pokój?

Dr Daniel Szeligowski: – Po pierwsze, mamy pełną świadomość, że Rosja nie zmieniła swoich celów wojennych. Wiosną 2022 roku chciała podbić całą Ukrainę i dokładnie ten sam cel realizuje wiosną 2025 roku. Z drugiej strony, nie ma już chyba złudzeń, że Donald Trump nie jest w stanie zakończyć tej wojny w ciągu 24 godzin, 30 dni czy 100 dni. Ma niewiele instrumentów wpływu na Rosję, a tych, które ma, na razie nie wykorzystuje z powodu braku woli politycznej. I po trzecie, złudzenia w Europie, że konflikt ten można rozwiązać szybko i bez jej udziału, prawdopodobnie legły w gruzach. W wielu stolicach europejskich naprawdę było wiele nadziei, że Trump i Putin dojdą do porozumienia w sprawie zawieszenia broni i Europa będzie mogła nadal spać spokojnie. Jednak tak się nie stanie.

Donald Trump nie powstrzyma Putina – brak narzędzi i woli

– Mówisz o trafności maksymalistycznych celów Putina. Czy to częściowo zasługa Donalda Trumpa, że ​​wciąż stawia sobie tak wysokie cele? Można odnieść wrażenie, że w pewnym momencie uczynił je nieco bardziej realistycznymi i to amerykański prezydent pozwolił mu znów mieć wielkie marzenia.

Moim zdaniem cele Rosji nigdy się nie zmieniły, mimo niepowodzeń na froncie. Od początku strategicznym celem Putina było całkowite podporządkowanie sobie Ukrainy. Jeśli jednak zejdziemy o poziom niżej, to taktyczne cele wojenne, czyli środki do osiągnięcia celu strategicznego, są następujące – po pierwsze, podział terytorialny Ukrainy, po drugie, odwrócenie jej zachodniego kierunku polityki zagranicznej, po trzecie, daleko idące rozbrojenie Ukrainy, które pozostawiłoby kraj na łasce Rosji, i po czwarte, zmiana władzy w Kijowie, czyli pozbycie się prezydenta Zełenskiego, bo dla Putina to sprawa osobista.

– Trump niewiele się zmienił?

– Wygląda na to, że czynnik Trumpa pojawił się w rosyjskich kalkulacjach już pod koniec 2024 roku. W tym sensie, że na Kremlu panowało przekonanie, że z Donaldem Trumpem te cele wojenne będzie łatwiej osiągnąć, bo będzie on przychylniej patrzył na rosyjskie interesy w regionie.

– Kreml chyba się nie pomylił w tych kalkulacjach.

– Myślę, że i tak, i nie. Z jednej strony rosyjskie nadzieje na szybkie porozumienie ze Stanami Zjednoczonymi w Rosji już prysły. Z drugiej jednak strony panuje przekonanie, że Trump nie jest skłonny wywierać presji na Rosję. W tym kontekście zgadzam się, że Trump ośmielił Putina. Kreml zdał sobie sprawę, że rosyjskie działania na Ukrainie są w dużej mierze bezkarne, spotykają się co najwyżej z obelgami Trumpa w mediach społecznościowych, ale nie spotykają się z żadnymi realnymi konsekwencjami, co jest ważne.

– Trump rzeczywiście od czasu do czasu napisze o szaleństwie Putina lub o tym, że go zawiódł, ale rosyjskie rakiety nadal spadają na ukraińskie miasta. Mówi się, że Rosjanie będą chcieli również zaatakować obwód charkowski, z którego zostali wyparci w 2022 roku. Czy stoimy w obliczu otwarcia nowego frontu?

– Spodziewam się, że Rosjanie nasilą ataki na całej linii frontu tego lata, aby mieć znacznie lepszą pozycję wyjściową do negocjacji, wykrwawić ukraińską armię i terroryzować ukraińską ludność. I jednocześnie prawdopodobnie zakładają, że doprowadzi to do napięć między Stanami Zjednoczonymi a Europą, ponieważ wciąż nie ma jednolitej amerykańsko-europejskiej odpowiedzi, ani nawet wizji, jak postępować wobec Rosji. Z rosyjskiego punktu widzenia czas jest po stronie Moskwy, dlatego widzimy nieceremonialne próby przeciągania rozmów pokojowych.

Rosja gra, by wykrwawić Ukrainę

– Czy Rosja ma potencjał, by przeprowadzić dużą ofensywę na wielu frontach i spróbować przebić się przez front gdzieś na tyle, by wniknąć znacznie głębiej w terytorium Ukrainy?

– Trudno mi odpowiedzieć na pytanie, czy ma wystarczający potencjał, by przebić się przez front i osiągnąć coś więcej niż tylko lokalne sukcesy taktyczne. Z pewnością ma jednak wystarczający potencjał, by nękać Ukraińców, podkopywać ich morale i jeszcze bardziej osłabiać ukraińską pozycję negocjacyjną. Tak, zawieszenie broni nastąpi prędzej czy później, ale im dłużej ta wojna będzie trwała, tym gorsze zawieszenie broni może być dla strony ukraińskiej, bo horyzont zakończenia wojny jest krótszy dla Ukrainy niż dla Rosji.

Moskwa wykorzystuje chaos w Białym Domu

– W Białym Domu dużo mówi się o starciu strategii. Są jastrzębie, które chcą wywierać większą presję na Rosję, ale nikt ich nie słucha. I są ludzie tacy jak Steve Witkoff, którzy jadą do Moskwy, dostają zapewnienia, że ​​Putin modlił się za Trumpa, gdy ten został zamordowany podczas kampanii wyborczej. Zabierają ze sobą prezydentów Putina i chwalą go pod niebiosa. Czy Putin skutecznie owinął ich wokół małego palca?

Jeśli chodzi o Witkoffa, wpływową postać w tej administracji, okazuje się, że bycie deweloperem to jedno, a prowadzenie międzynarodowych negocjacji to drugie. Zwłaszcza gdy doświadczeni negocjatorzy, tacy jak Rosjanie, siedzą po drugiej stronie. Ale nawet jeśli odłożymy Witkoffa na bok, myślę, że żaden inny amerykański negocjator nie wniósłby wiele więcej, po prostu pielgrzymując do Moskwy i prosząc o spotkania z Putinem. Nie chodzi o wymianę komunikatów politycznych ani o uzgadnianie kwestii technicznych na niższym szczeblu. Po prostu na najwyższym szczeblu w Stanach Zjednoczonych brakuje woli politycznej, aby wywierać presję na Rosję. A bez tej presji na Rosję nie da się skutecznie negocjować z Putinem. Sama marchewka tutaj nie wystarczy.

Dla Ukraińców Trump nie jest już sojusznikiem

– Ukraińcy liczyli, że nieprzewidywalność Trumpa w pewnym momencie zagra na ich korzyść, a późniejsze zniewagi Putina wobec Trumpa sprawią, że zmieni zdanie. Jak to jest postrzegane na Ukrainie dzisiaj?

Większość uważa, że ​​Stany Zjednoczone są już stracone jako partner Ukrainy. W najlepszym razie dziś chodzi o to, żeby Kijów był w stanie zapewnić amerykańską neutralność. Po pierwsze, że dostawy broni zakontraktowane za Bidena trwają, co Trump mógłby oczywiście przerwać, gdyby chciał. Po drugie, że amerykańskie wsparcie wywiadowcze trwa. I wreszcie, że Trump zgadza się sprzedawać broń Ukrainie na warunkach komercyjnych, nawet jeśli Europejczycy będą musieli za nią zapłacić. Nie ma już złudzeń, że nie będzie można zaangażować Stanów Zjednoczonych w polityczne wsparcie Ukrainy przeciwko Rosji, jak zrobił to Biden. Wręcz przeciwnie, na Ukrainie szybko narastają nastroje antyamerykańskie. Trump nie jest już postrzegany jako potencjalny sojusznik.

Europa próbuje spowolnić Trumpa, ale to nie wystarczy

– Porozmawiajmy o Europie. Pamiętam wywiad ze znanym politologiem Iwanem Krastevem, który krótko po rozpoczęciu kadencji Trumpa powiedział, że rolą Europy jest dziś hamowanie rewolucyjnych zmian w amerykańskiej polityce zagranicznej, w tym idei oddania Ukrainy Rosjanom. Czy Twoim zdaniem Europa sprawdziła się w tej roli?

Rzeczywiście okazało się, że Europa ma pewien wpływ na administrację Trumpa. W wyniku konsultacji, które odbyły się między największymi krajami europejskimi a administracją Trumpa, niektóre europejskie propozycje zostały rzeczywiście uwzględnione, a niektóre kontrowersyjne propozycje amerykańskie zostały stępione. Istnieje więc europejski potencjał, aby złagodzić stanowisko amerykańskie. Ponadto sam fakt, że Rubio i Witkoff musieli polecieć do Paryża, aby porozmawiać z Europejczykami, pokazuje, że nawet jakikolwiek amerykański plan jest niemożliwy do zrealizowania bez zaangażowania Europy.

– Więc sukces?

– To tylko jedna strona medalu. Druga jest taka, że ​​wojny na Ukrainie nie wygrywa się samym łagodzeniem stanowiska amerykańskiego. Nie można strzelać tweetami, nie można strzelać konferencjami prasowymi. Jeśli brakuje amunicji lub obrony przeciwlotniczej, to zarówno społeczeństwo ukraińskie, jak i ukraińska armia odczuwają to wymiernie.

– Czy oprócz konferencji i słusznych stanowisk Europa ma coś do zaoferowania Ukrainie?

Europejska pomoc dla Ukrainy została zwiększona, ale nadal jest zbyt mała. Nadal jest kroplą w morzu potrzeb. Jeśli zostawimy europejską pomoc z ilością broni używanej przez Rosję, niestety nadal będziemy mieli lukę. Oczywiście, Europa zmierza we właściwym kierunku, ale zdecydowanie zbyt wolno. Jeśli trwają długie i często bezcelowe dyskusje na temat tego, jak wydawać pieniądze na zbrojenia, zamiast faktycznie je wydawać, oznacza to, że nie ma żadnego poczucia pilności. Daleko od wszystkich w Europie, że odstraszanie Rosji to problem, który należy rozwiązać teraz.

– Przy wszystkich tych ograniczeniach w Europie i niechęci Ameryki do pomocy Ukrainie, jak długo może ona bronić się przed Rosją?

– Ukraina jest coraz bardziej zmęczona wojną i nie powinniśmy oczekiwać, że będzie się wykrwawiać w nieskończoność. Jeśli zapytasz Ukraińców dzisiaj, co uważają za zwycięstwo w wojnie z Rosją, to jest to zawieszenie broni z akceptacją obecnej linii frontu. Nie ma wątpliwości, że Ukraina nie będzie w stanie odzyskać terytorium utraconego na rzecz Rosji w krótkim okresie. Powiem więcej, z punktu widzenia Ukrainy będzie to naprawdę korzystna sytuacja, jeśli rok 2025 zakończy się dla nich bez dalszych strat terytorialnych.